(प)रागदारी 3

आता माझी सटकली 

राग: कायच्या काय राग

आपल्या भोवताली बऱ्याच गोष्टी घडत असतात, त्यातल्या अनेक आपल्या मनाविरुद्ध किंवा न पटणाऱ्या असतात. आपल्याला त्यांचा राग किंवा फारतर म्हणू, सात्त्विक संताप येत असतो, मनस्वी चीड येत असते. हे सर्व आत्ता आठवण्याचे कारण म्हणजे आज आपण ज्या रागातील गाणे पाहणार आहोत त्याच्या नावातच राग आहे. होय, त्याचे नाव 'कायच्या काय राग' असे आहे. आज आपण पाहूया 'सिंघम रिटर्न्स'  या सिनेमातील 'आता माझी सटकली' हे गाणे. आता माझी सटकली हा खरंतर पहिल्यांदा आलेल्या सिंघम या सिनेमातला एक फेमस डायलॉग आहे, त्यापासून प्रेरणा घेऊन त्याचेच या सर्जनशील मंडळीनी सिक्वेल सिनेमासाठी गाणे तयार केले.

हे गीत म्हणजे एक प्रकारे सबकुछ हनी सिंग, सॉरी यो यो हनी सिंग आहे. (हे यो यो महत्त्वाचे बाबा.) कारण या गीताचे शब्द, आवाज आणि संगीत अशा सर्वच गोष्टींचे उगमस्थान त्यांच्याच ठायी आहे. गाताना त्यांना साथ दिली आहे ममता शर्मा आणि नीतू चौधरी यांनी. तर त्यातील मराठी भाग लिहिला आहे सचिन पाठक यांनी. सिंघम ही व्यक्तिरेखा मराठी असल्याने मराठी येणे अपरिहार्यच नाही का? अरे कोण म्हणतो मराठी भाषा मागे पडतेय? या चराचर सृष्टीत कोणत्याही मानवास संघर्ष चुकलेला नाही, तो तर अटळच आहे. तो करण्यासाठी त्याच्या अंगी इनफ बळ यावे यासाठी या गाण्याची सुरुवातच प्रेरणा देते. कशी ते पहा --

फाईट फाईट फाईट लाइक ब्रूस ली
मेरा सोला का डोला, छियालीस की छाती
सीधी बात बोलू, बाते घुमानी नही आती
आता माझी सटकली

आधी फाईट फाईट फाईट लाइक ब्रूस ली असे सतत म्हणून संघर्षासाठी नेहमी तयार राहा असे म्हटल आहे. समस्या कधीही उभी ठाकू शकते, तिचा सामना करण्यासाठी कधी शक्तीपेक्षा युक्ती श्रेष्ठ या उक्तीनुसार डोके वापरावे लागते, तर कधी मसल पॉवरची गरज असते. अशावेळी ब्रूस लीचा आदर्श डोळ्यासमोर ठेवून बेडरपणे संकटाशी दोन हात करा, असा प्रोत्साहनपर संदेश सुरुवातीलाच देण्यात आला आहे. बुद्धिबळाची नुसती आवड असून उपयोग नाही. वेळप्रसंगी बुद्धी आणि बळ वापरताही आले पाहिजे. समयसूचकता नि प्रसंगावधान महत्त्वाचे. 

यानंतर सिंघम कसा बलवान आहे हे सांगणे ओघाने आलेच. म्हणून सिंघम भाऊ आवेशाने म्हणतात  की माझ्या दंडातल्या बेटकुळ्या पहिल्यात का राव, अरे एकेक बेटकुळी सोळाची आहे, आणि माझी छाती तर ४६ इंच फुलते. फुलते रे छाती माझी फुलते रे असे म्हणत ह्याचे क्षण फुलत असतील का? पोलीस भरती असते तेव्हा बाहेर केळीवाले हमखास दिसतात अन त्यांचा बिझनेसही तुफ्फान होतो त्या दिवशी. छाती इन्स्टन्टली फुलवण्यासाठी ती केळी देवासारखी धावून येतात ना म्हणून. परंतु या ताकदवान सिंघमला मात्र त्यांही गरज नाही, त्याची इनबिल्ट छातीच भव्यदिव्य अवाढव्य अजस्र वगैरे आहे. ‘मी उगाच गोल गोल भूलभुलैय्या टाइप बोलत नाही, नव्हे ते मला जमतच नाही आणि त्याचा मला सार्थ अभिमानही आहे. मनात जे काय असेल ते थेट स्पष्ट बोलतो - तोंडावर. उगाच ओठात एक पोटात एक असली कपटी स्कीम नाही आपल्याकडे. पण माझी एकदा सटकली की कुणाचे काही खरे नाही’, असेही तो पुढे स्पष्टपणे स्पष्ट करतो.

जिगरा है टायगर, दिमाग से हायपर
आता माझी सटकली
तो गोली मारे जैसे स्नायपर  
आता माझी सटकली

सदर सिंघमला वाघासारखे मजबूत काळीज लाभले आहे. पण तो डोक्याने मात्र भडक आहे. त्याला राग आला तर तो स्नायपर शॉटप्रमाणे अचूक नेम धरून एखाद्याला गोळी मारू शकतो. चित्रपटात तो डॉक्टर नसून पोलिस अधिकारी दाखवला असल्याने ही गोळी म्हणजे बंदूकवाली गोळी असावी, औषधवाली खचितच नव्हे. 

गोली मारे जैसे स्नायपर... येस
मेरा बलमा है टायगर... ट्रू
अरे व्हेरी व्हेरी हायपर
आता माझी सटकली
मला राग येतोय
 
चित्रपटात पोलिस आणि त्याचा संघर्ष दाखवला असला तरी हिंदी सिनेमाच्या परंपरेला अनुसरून नायकाला नायिका ही हवीच. तर त्याच्या नायिकेला त्याच्या ह्या गोष्टीचेही कोण कौतुक. तू वेगवान आणि अचूक लक्ष्यभेद करू शकतोस, सही. भारीच रे. कसला सॉलिड आहेस तू भावा, आपलं राया किंवा यारा. मग खुश होऊन ती म्हणते, माझा सजणा कुणी लेचापेचा नाही तर साक्षात वाघ आहे वाघ. तोही सकारात्मक दृष्टीकोन असणारा आणि नेहमी आशावादी विचार करणारा असल्याने ह्यास होकार देतो. (चांगला जतन केला पाहिजे मग त्याला, आधीच कमी होत चाललेत वाघ देशातले..) पण तो गरम खोपडीचा आहे हे मात्र तिलाही मान्य आहे आणि त्यास तिची काही हरकतही  नाही. उलट त्याचेही कौतुकच वाटते तिला. (न वाटून सांगते कुणाला, गाण्यात राहायचंय ना.) 

या गीताचे पिक्चरायझेशन तुम्ही पाहिलेय का? नाही.. अरे मग काय पाहिले आयुष्यात? जरूर पहा, अन्यथा एका मोठ्या आनंदाला मुकाल. ते तर इतके बहारदार आहे की त्यात नायक नायिका अन इतर नृत्य कलाकारांसोबतच एक लहान मुलगा आहे. किंबहुना अशी बरीच लहान मुले आहेत - तीही पोलीस वेषातली. त्यातील एकजण विशेष लक्ष वेधून घेतो जो सारखा 'मला राग येतोय' असे बेंबीच्या देठापासून ओरडत असतो. आयुष्यात जरा कुठे वेळ मिळाला की सिंघमची सतत सटकत असणे आणि या मुलाला राग येत असणे यातून हा चिमुरडाच ज्युनियर सिंघम असल्याचे दिग्दर्शकाला सूचित करावयाचे असेल काय? सिंघमसारखाच बनियन तोही घालतो (अर्थात लहान मापाचा, उगाच त्यात मापं नका काढू आता त्याची). पण  खरंच, कोण जाणे ‘सिंघम अकराव्यांदा रिटर्न्स’ या सिनेमात हा मुलगाच हिरो अर्थात दस्तुरखुद्द सिंघम असेल. या सिनेमावाल्यांचे डोके आणि त्यात अनलिमिटेड प्रमाणात भरलेल्या क्रिएटिव्हिटीला मर्यादा नसतातच!      

माझा मर्दानी राया रे
याची वाघाची काया रे
भीत नाही कोणाला रे
अस्सा मराठी छावा रे
आता माझी सटकली 

ती नायिका तर बघा की खम्प्लीट येडीपिशीच झाली आहे त्याच्यासाठी, नाहीतर काय फुल हरकलीच हाये बाई जणू. म्हणते कशी की माझा राया अस्सल मर्द आहे. त्याच्या मर्दानगीचा नाद नाय करायचा. थोडक्यात तो चहाला कधी नाही म्हणत नाही असे गीतकाराला यातून सुचवायचे असेल. कारण सुवासिनींनी कुकवाला अन मर्दानी च्याला नगं म्हणू नये असे मगदूम चहावाल्यांनी पूर्वीच जगाला (दररोज रेडीओवरून सकाळी ९ वाजता) सांगून ठेवले आहे. ती पुढे म्हणते, माझा निडर सिंघम कुणालाही भीत नाही आणि त्याची काया अगदी वाघासारखी आहे. (जपून ठेव बाई मग, वाघाच्या कातडीला इंटरनेशनल मार्केटात खूप मोठी किंमत मिळते, तेव्हा तुझ्या या सिंघमची आणि त्याच्या त्वचेचीही विशेष काळजी घे.) 

अंग्री यंग मॅन
मी आहे माझ्याशी लफडा...नाय नाय
तोडून टाकेन हातपाय
व्हेन आता माझी सटकली
बोलो मुझे बाय बाय

स्वत:चे पुरेसे कौतुक (?) नायिकेकडून झाल्यानंतर यापुढे सिंघम स्वत:बद्दल थोडी माहिती स्वत:हून देऊ लागतो. तो  आगरी यंग man आहे.. आपलं अंग्री यंग man आहे. असा तामसी स्वभावाचा (नॉनव्हेज खात असेल फार, दुसरं काय) म्यान कधीच आपली शस्त्रे म्यान करत नाही, उलट संकट आले रे आले की तोच त्याच्यावर धावून जातो आणि त्याची वाट लावतो. म्हणून मी असा रागीट मनुष्य असल्याने  माझ्याशी पंगा घेऊ नका असे तो इतरांच्याच भल्यासाठी सुचवतो. ‘गप सरळ वागायचं आपल्याशी, नाहीतर डोक्यात टण्णुच बग’, अशी साधारणपणे प्रेमळ धमकीच तो देतो असे म्हणायला हरकत नाही.  माझं एकदा का टाळकं फिरलं की कोण आडवा येईल त्याचे हात पायच तोडून टाकेन असेही तो पुढे म्हणतो. शब्दाने शब्द वाढतो म्हणून शक्यतो मारामारी करुनच प्रकरण मिटवावे या वृत्तीचा तो असावा. स्वत:ला माझ्यापासून वाचवायचं असेल तर चालते व्हा आणि माझा निरोप घेत मला बाय म्हणा असे तो इतरांच्याच सेफ्टीसाठी सुचवतो. वा वा, दुसऱ्यांच्या सुरक्षिततेची काळजी असावी ती अशी.  त्याच्या इंटर्नल सिस्टीमच्या बेसिकमध्येच जहाल विचारसरणी कुठून कुठून गोळा करून कुटून कुटून भरलेली असल्याने हे सर्व त्याच्या स्वभावाला अगदी धरूनच आणि साजेसेच, किंबहुना त्याची शोभा आणखी वाढवणारे नव्हे काय?

आता माझी सटकली
मला राग येतोय

यानंतर आता माझी सटकली, मला राग येतोय हे सिंघम आणि तो (अजिबातच डोक्यात न जाणारा) लहान मुलगा मग (कंटाळा येऊपर्यंत) वारंवार म्हणत राहतात. कुणाचा जप आधी होतो अशी स्पर्धाच लागली असावी दोघांच्यात असे वाटते. शेवटी शेवटी मला राग येतोय असं अखंड म्हणताना शीण येऊन, मानसिक थकवा येऊन तो मुलगाच जरा लो महसूस करत असावा, सतत तेच तेच म्हणून त्याची एनर्जी कमी होत गेली असावी आणि म्हणून (पहा 'म्हणून' शब्दावर कसा नकळत श्लेष अलंकार साधला गेला ते..) त्याचा आवाज क्षीण होत जातो, संथ होत जातो.. पण विरत मात्र नाही. असा हा लढवय्या ज्युनियर सिंघम नुसत्या एका गाण्यातून तयार करण्याचे श्रेयदेखील सिंघमरावांनाच दिले पाहिजे. नाही का?

पुन्हा अभ्यासू असेच एखादे गीत. तोपर्यंत शांत स्वभाव, समजूतदारपणा, संयम, सदसद्विवेकबुद्धी वगैरे फडतूस निरुपयोगी दुर्गुण तुमच्या अंगी असतीलच तर त्यांचा रागाने त्याग करा. आय टेल यू, त्याग करायला खूप धैर्य लागते. द्या त्यांना सोडचिठ्ठी. हे दुर्गुण ठायी बाळगल्याने तुम्ही जणू जगण्यासच नालायक ठरता गड्या हो. सिंघमभाऊंचा (आणि त्या पोराचाही) आदर्श डोळ्यांसमोर ठेवा आणि त्यांना म्हणा - 'आता माझी सटकली, मला राग येतोय...'