# ७/१ - सात ऑस्ट्रेलियन < एक वेस्ट इंडियन #

भारत - दक्षिण आफ्रिका टेस्ट सिरीजमधली तिसरी टेस्ट आपण परवा जिंकली ती चौथ्या डावात आपल्या बॉलर्सनी केलेल्या भन्नाट कामगिरीच्या जोरावर. आफ्रिका १२४/ १ वरून १७७ ऑल आऊट झाले. टेस्ट जिंकण्याची चांगली संधी असताना फक्त ५३ धावात ९ विकेट्स गमावून आफ्रिकेने त्यांना मिळालेला कुप्रसिद्ध टॅग पुन्हा सिद्ध केला. हे यावेळचं जोहान्सबर्गचं पीच तसंही जरा ट्रिकी असलं तरी इथे तर त्यांना वेळही भरपूर होता, कारण चौथा दिवसच तर सुरु होता. पण आपल्या बॉलर्सनी त्यांना या टेस्टचा पाचव्या दिवसाचा सूर्योदय सोडा, पण चौथ्या दिवसाचा सूर्यास्तही पाहू दिला नाही. खरंतर यापूर्वी कसोटीच्या शेवटच्या पाचव्या दिवशी शेवटच्या सेशनमध्ये आपल्या नऊ विकेट्स घालवून मॅच, पर्यायाने सिरीज घालवण्याचे अपश्रेय अलीकडेच ऑस्ट्रेलिया (वि. श्रीलंका, कोलंबो टेस्ट २०१६) आणि पाकिस्तान (वि. न्यूझीलंड, हॅमिल्टन टेस्ट २०१६) यांनीही मिळवले आहे. पाक तर या बेभरवशाच्या बॅटिंगमध्ये इतके माहीर आहेत की शतकी सलामी मिळाल्यावर पहिली विकेट पडताच तिथून पुढे १०० धावांच्या आत ऑलआउट होण्याचा पराक्रमही त्यांनी तीनदा केलाय. 

समोरच्या संघाला मोक्याच्या वेळी गुंडाळण्याची अशी कामगिरी तीन-चार बॉलर्स जीव तोडून बॉलिंग टाकत करतात तेव्हा भारीच वाटतं, हा सांघिक खेळ आहे हे लक्षात ठेवून ते विकेट्स आपापसात वाटून घेतात, त्यातून एकमेकांत माणुसकी जपतात, तरीही एका संघाचा असा धुव्वा उडताना, त्यांची बॅटिंग पत्त्यांच्या  बंगल्यासारखी कोसळताना बघायला विलक्षण वाटतं. मग विचार करा, हे असं काही अशक्य काम एकच बॉलर करून जात असेल तर? तेही बलाढ्य ऑस्ट्रेलियाची बॅटिंग समोर असताना! मग ती मॅचची पहिली इनिंग असली म्हणून काय झालं, एकाच बॉलरने त्याच्या एकाच स्पेलमध्ये फक्त एक रन देऊन सात विकेट्स घेणं हे जरा अमानवी वाटत नाही का? खोटं वाटत असेल तर विचारा १९९३ च्या अॅलन बॉर्डरला, त्याच्या टीममधल्या डेव्हिड बून, वॉ बंधू, डॅमियन मार्टिन, किंवा इयान हिली कुणालाही. आणखी नामुष्की म्हणजे कांगारू त्यांच्याच देशात खेळत होते - जगातल्या सर्वात वेगवान खेळपट्ट्यांपैकी एक म्हणून लौकिक असलेल्या पर्थवर. काय वाटलं असेल त्यांना - या अनपेक्षित कोलॅप्समुळे आपल्याच घरात शेवटची महत्त्वाची निर्णायक टेस्ट अशी सव्वा दोन दिवसात हरताना? आधी चार सामन्यात झालेली १-१ अशी बरोबरी, आणि पाचव्या टेस्टमध्ये पहिली बॅटिंग करताना पहिल्याच दिवशी दोन सेशन्समध्ये ऑलआउट झाल्यावर पुढे वेस्ट इंडिजला सिरीज २-१ अशी जिंकताना बघून काय वाटलं असेल अॅलन बॉर्डरला? पण काय करणार, आले कर्टली अँब्रोसच्या मना तिथे कुणाचे काही चालेना.  हे आजच्याच दिवशी म्हणजे ३० जानेवारी १९९३ रोजी झालं.

ही टेस्ट जिंकून सिरीज जिंकायची म्हणून पर्थसारख्या पिचवर विंडीजला टारगेट द्यावं असा विचार करून टॉस जिंकून ऑसीज पहिली बॅटिंग करतायत. स्कोर २७ असताना लँगर जातो, ५८ असताना स्टीव्ह वॉ जातो.. दोघे इयान बिशपला शरण गेलेले. मग येतो स्टीव्हचा जुळा भाऊ मार्क आणि तो ओपनर  डेव्हिड बूनबरोबर जपून खेळतो, दोघेही डोळ्यात तेल घालून एकेक बॉल नेटाने खेळतायत, धीराने पार्टनरशिप करतायत आणि आस्ते आस्ते स्कोर ८५ पर्यंत नेऊन ठेवतात. वॉल्श आणि बिशपची बॉलिंग हे दोघे आरामात खेळून काढतायत असं दिसल्यावर विंडीज कर्णधार रिची रिचर्डसन मैदानात नजर फिरवतो, आणि बाउंडरीवर उभ्या असणाऱ्या एका ६ फूट ७ इंची माणसाला त्याचा पुढचा स्पेल टाकायला आमंत्रित करतो. मग हा आधुनिक आग्यावेताळ कर्टली अँब्रोस त्याचा पुढचा स्पेल सुरु करतो आणि लगेचच एक बॉल मार्क वॉच्या बॅटची कड घेऊन किपर मरेच्या हातात विसावतो. ही अँब्रोसची पहिली विकेट. स्कोर ९० वर पोहोचतो तोच बूनही अँब्रोसपुढे मागे स्लिपमध्ये रिचर्डसनकडे कॅच देऊन जातो, मग येतो कॅप्टन अॅलन बॉर्डर, एक भरवशाचा बॅट्समन. ४ बाद ९० वरून आता बॉर्डर आणि मार्टिन डाव सावरतील अशी पर्थ स्टेडियममधल्या ऑस्ट्रेलियन फॅन्सना आशा असते. आणि लगेच अँब्रोसचा पुढचा बॉल झाल्यावर ही आशाही लगेच संपते. त्यांनी तरी असे कितीवेळा पाहिले असेल म्हणा महान बॅट्समन बॉर्डरला एकच बॉल खेळून पुन्हा माघारी येत बाउंडरीची बॉर्डर पार करताना. तो भन्नाट बॉल खरंतर बॉर्डरला झेपलाच नाही, खेळावा की सोडावा की डक करावा अशा त्रिधा मनस्थितीत बॉर्डर असताना त्याच्या बॅटने त्याला दगा दिला, आणि मरेने मागे तो बॉल आनंदाने झेलला. अँब्रोस बघता बघता हॅट्ट्रिकवर येताच ऑसी किपर इयान हिली आला, हिली तसा बरेचदा टिच्चून खेळायचा. आत्ताही त्याने अँब्रोसची हॅट्ट्रिक चुकवत तिसरा बॉल खेळून काढला. अर्थात त्याचा अँब्रोसवरचा हा विजय जेमतेम पुढच्या दहा धावाच टिकला, कारण स्कोर १०० झाला आणि अँब्रोसने त्याला स्लिपमध्ये लाराकडे झेल द्यायला लावला. मग सुरु झाले ऑसी शेपूट. बहुतेक टेलएन्डर्सनी दांडपट्टा आडवापट्टा आंधळीगुट्टा असे बॅटिंगचे विलक्षण तंत्र आत्मसात केलेले असते, पण कधीकधी ते खरेच उपयुक्त योगदान देऊन जातातही आणि त्यांच्या आडव्यातिडव्या फटक्यांमुळे पटपट स्कोरही वाढतो. मर्व्ह ह्यूज असाच एक ह्यूज शॉट मारायला गेला, पण बॉल नुसताच उंच गेला आणि आथरटनने आरामात कॅच घेतला, ही अँब्रोसची पाचवी विकेट. 

एकीकडे डॅमियन मार्टिन अजूनही टिकून खेळतोय आणि आता त्याला साथ द्यायला येतो फिरकीचा जादूगार शेन वॉर्न. पण आजचा दिवस अँब्रोसला समोर कुणाचीच साथ बघवत नसते, तो सरळ मार्टिनलाच टार्गेट करतो आणि स्लिपमध्ये सिमन्स एक सोपा कॅच घेत अँब्रोसला त्याची सहावी विकेट मिळवून देतो. मार्टिन पॅव्हेलियनकडे परतत असताना पदार्पण करणारा एंजेल बॅटिंगला येतो, बॉलिंगला अजून अँब्रोसच आहे हे एकदा बघून घेतो आणि बहुतेक त्याला म्हणतो, 'अरे माझ्या मित्राचा फोन आला होता डेब्यूसाठी ऑल द बेस्ट म्हणून, जरा बोलत होतो तितक्यात तू आउट झालास म्हणून इथे यावं लागलं बघ, चल असूदे आता जे झालं ते झालं आणि जे होणार आहे तेही या अँब्रोसमुळे मला दिसतंय, तू जाऊन त्याला सांग होल्ड करायला.' चौथ्या बॉलवर एंजेल मागे मरेकडे कॅच देऊन लगेच परत जातो. अँब्रोसने बघता बघता एकाच स्पेलमध्ये सात विकेट्स घेतलेल्या असतात, पण त्याहून विशेष थक्क करणारी गोष्ट म्हणजे या सात विकेट्स घेताना त्याने या अख्ख्या स्पेलमध्ये फक्त एकच रन दिलेली आहे, चौघांना तर शून्यावर परत पाठवलंय. तो त्याची आठवी विकेट घेणार असं वाटत असतं, पण वॉर्न तो बेत हाणून पाडतो आणि स्वत: रनआउट होऊन दाखवतो. ऑस्ट्रेलियाचा संपूर्ण डाव ४७ ओव्हर्समध्ये फक्त ११९ वर आटोपतो.

वेस्ट इंडिजची इनिंग अगदी खुशीत सुरु झाल्यावर मग कॅप्टन रिचर्डसनचा कॉन्फिडन्स इतका वाढला की त्याने सात फोर्स दोन सिक्स मारत ४० मध्येच ४७ चोपल्या. विंडीजने ३२२ केल्या. ऑस्ट्रेलियाची पुढची इनिंगही १७८ मध्ये संपली, यावेळी बिशपने सहा विकेट्स काढल्या. पण सुरुवात पुन्हा अँब्रोसनेच केली होती लँगरला घेऊन, पुढे वॉर्नला काही दोन्ही डावात रनआउट होऊन दाखवायचं चेतेश्वरपुजारापण जमलं नाही, यावेळी त्याने इमाने इतबारे अँब्रोसला विकेट दिली. मॅचमध्ये ९ आणि सिरीजमध्ये तब्बल ३३ विकेट्स घेणारा अँब्रोस सामनावीर, मालिकावीर दोन्हीही झाला. विंडीजने टेस्ट तिसऱ्याच दिवशी लंचपर्यंत संपवली, डावाने तर जिंकलीच, सोबत २-१ ने सिरीजही जिंकली - ऑस्ट्रेलियाला ऑस्ट्रेलियात हरवलं आणि फ्रॅंक वॉरेल ट्रॉफी आपल्या नावावर केली. 

या मॅचच्या अजून दोन आठवणी आहेत - अॅलन बॉर्डर दुसऱ्याही डावात शून्यावर बाद झाल्याने त्याला करियरमधला एकमेव चष्मा मिळाला. (दोन्ही डावात शून्यावर बाद झाल्यास त्याला 'पेअर' किंवा 'चष्मा' म्हणतात, जो कोणत्याच बॅट्समनला नको असतो. आणि दुसरं म्हणजे ऑस्ट्रेलियन खिलाडूवृत्ती समजायला जरा अवघड असते, कारण मायभूमीत प्रतिस्पर्ध्याला अनुकूल अशी ही पर्थची ही वॅका खेळपट्टी तयार करणाऱ्या क्युरेटरला या मॅचनंतर क्रिकेट ऑस्ट्रेलियाकडून डिसमिस करण्यात आलं.  

एक स्पेल - बत्तीस बॉल्स - एक रन - सात विकेट्स हे त्याआधी आणि त्यांनतर कधीही टेस्ट क्रिकेटमध्ये झालं नाही. यापुढेही असं काही व्हायची शक्यता कमीच. कारण यापुढे असा कर्टली अँब्रोस व्हायचीच शक्यता कमी. काय म्हणता? 

- पराग पुजारी