...आणि कडक संवाद

* काश्या सांभाळ स्वतःला, मी उठलो तर तू पडशील हां.. (पणशीकर घाणेकर यांना, ते दोघे हातगाडीवर एकेका टोकाला बसलेले असताना)

* मोठ्या झाल्यावर त्यांचा हिरो बदललेला असेल (एका लहान मुलीला घाणेकर यांची सही मिळवून दिल्यावर डॉ. लागू पणशीकर यांना)

* त्याला त्या दिवशी कळलं की मी कोण होतो.. आणि मलाही कळलं की मी फक्त होतो, पण तो आहे आणि असणार होता (घाणेकर लागू यांच्या नाटकात व्यत्यय आणून मग यांच्याविषयी सांगताना)

* पापण्यांची तोरणं बांधून डोळ्यांवरती..

(काशिनाथ - कांचन यांच्याविषयी समजल्यावर, आणि मग ते तिघे कारमधून निघताना 'आता तू पुढेच बस मला उतरायचेच आहे लवकरच' असं म्हणत स्वतः 'बॅकसीट' घेणाऱ्या 'सौ.' इरावती यांच्या डोळ्यांवर फोकस आणि या गाण्याची सुरूवात)

* कांचनला नक्कीच काहीतरी वेगळं म्हणायचं होतं. पण मी तिच्या मनाचा इतका का विचार करत होतो की माझं मन तिचा विचार करत होतं? (घाणेकर कांचनबद्दल विचार करताना.. हा संवाद फक्त शब्दांचा खेळ नाही हे त्यावर जरा विचार केला की कळतं)

* एक असतो रंगारी जो लोकांना हवं ते हवं तसं रंगवून देतो, आणि एक असतो चित्रकार जो लोकांचा अनुनय, कलेशी तडजोड न करता त्याच्या कलेशी प्रामाणिक राहतो. (नेमके शब्द आठवत नाहीत पण आशय हाच.. डॉ. लागू तथाकथित घाणेकर - लागू युद्धाबद्दल पत्रकाराला सांगताना)

* आवडीच्या क्षेत्रात अपयश मिळण्यापेक्षा जास्त ट्रॅजिक असतं नावडीच्या क्षेत्रात यश मिळणं (घाणेकर पत्नी इरावतीला सांगताना.. या फिलॉसॉफीबाबत सर्वसामान्य जनमानसात मतभेद असू शकतात, पण असामान्य मनस्वी कलाकारांमध्ये नसू शकतात.)

* मी हात मत द्यायला नाही, मत मांडायला वर केलाय (पणशीकर नाट्यनिर्मात्यांच्या मीटिंगमध्ये)

................

सिनेमात काय घडतंय किंवा पुढे काय घडत जाणार आहे (सिनेमात.. पर्यायाने घाणेकर यांच्या आयुष्यात) याची हिंट देणारे हे असे अनेक #संवाद कडक आहेतच, बरेचदा असे परफेक्ट सिंबॉलिकही आहेत. 'उसमे क्या है' असा त्या त्या संवादावर सिरीयसली विचार केला की त्या संवादातले रिडिंग बिटविन द लाइन्स लक्षात येते, आणि मग त्या त्या जागा लक्षात घेऊन सिनेमा बारकाईने पाहिला की सिनेमाची जास्त मजा येते, सिनेमा फक्त पाहिल्याचा नाही तर तो ग्रहण केल्याचा फील येतो. मग पटकथेतले त्या त्या वेळेचे सूचक लेखन, योजलेल्या घटना, पूरक पण कमीत कमी शब्दांतले संवाद आणि #अभिजीत_देशपांडे यांच्या दिग्दर्शकीय कौशल्याची आणखीच कमाल वाटते.

#आणि_डॉ_काशिनाथ_घाणेकर

- पराग पुजारी