मुंबई टू मेक्सिको - 'रॉ'नेस ते परफेक्टनेस

मुंबई टू मेक्सिको - 'रॉ'नेस ते परफेक्टनेस 

'मुंबई टू मेक्सिको' वाचलं. बेक्कार आवडलं. बेबी किंवा एक था टायगर सारखे सिनेमा पाहताना जसे आपण रॉ एजंट्सच्या पॉईंट ऑफ व्ह्यूने ते बघतो, तसे डोळे देत आपल्याला वेगवेगळे देश आणि भारताची तिथली रॉची मिशन्स बर्वे या पुस्तकातून फिरवून आणतात, मला तरी तसंच भारीतलं फिलिंग आलं. पुस्तकाचा विषयच तो आहे. मराठीत रॉची कामगिरी दाखवणारी अशी पुस्तके अभावानेच असतील.   

हे पुस्तक चाळताना काही नावे दिसली, उत्सुकता चाळवली गेली आणि आपोआपच पुस्तक सलग वाचून झालं. तुम्हीच सांगा, या पुस्तकात आर्मीला फ्री हॅण्ड देणारे भारताचे डॅशिंग पंतप्रधान नरेंद्र कश्यप, ग्लोबल प्लॅटफॉर्मवर पाकिस्तानची पिसे काढणाऱ्या परराष्ट्रमंत्री रश्मी स्वराज, महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री राजेंद्र सबनीस अशी नावे असल्यावर (आणि बर्वेंचे सोशल मीडियावर झळकणारे राजकारण प्रेम माहीत असल्यावर) दुसरं काय होणार. 

कादंबरी अगदी कट टू कट, उगाच फापटपसारा किंवा नको तिथे विनोदनिर्मिती नाही. कथा उलगडत जाते मुंबई क्राइम ब्रान्चमधून रॉमध्ये गेलेले तडफदार ऑफिसर अजय भाटवडेकर यांच्या दृष्टिकोनातून. रॉ ऑफिसर निरंजनचीही पुढे त्यांना परदेशातील मिशन्समध्ये तितकीच मदत होत जाते. मुंबईत ९३ चे बॉम्बस्फोट करणारा आणि कित्येक वर्षे भारतीय कायद्याच्या कचाट्यातून सुटत राहिलेला अस्लम कासकर, नन्हें मुजाहिद्दीनचा अजहर मेहमूद, आयएसआयचा अताउल्लाह हे सगळे प्रत्यक्षातले कोण आहेत हे समजले की (आणि किमान कादंबरीत यांचे पुढे काय होणार हे कुतूहल निर्माण झाले की) वाचायला आणखीच मजा येते. बरं बर्वेंचे निरीक्षण काय म्हणता.. बारीक गोष्टी दाखवायच्या म्हणजे किती, तर संजय खेतान नावाचा एक भारतीय मद्यसम्राट बँकांची मोठी कर्जे बुडवून लंडनमध्ये राहतोय आणि अतिरेक्यांच्या केसेस घेऊन लढणारी एक वकील तस्लिमा आहे. यूपीतला एक मंत्री रामसरण सहाय फुल करप्ट आहे, त्याच्या आणि आणखी काहींच्या स्विस खात्यात इस्लामाबादहून शेकडो मिलियन डॉलर्स येतायत ते भारतात मोठा घातपात घडवून आणण्यासाठी. या घातपाताविषयी आपल्या इंटेलिजन्सने पकडलेला कोड मेसेज काय तर - इस बार दिवाली एप्रिल - मई २०१९ में होगी. मग तर अजूनच एकसाईटमेंट वाढून आपण कथेत गुंतून जातो. 

गुन्हेगारी जगतात बरेच गुन्हेगार एकमेकांनाच मारून संपतात, तसे इथेही एकमेकांना डबलक्रॉस करणारे कैसर, मुनाफ हे युरोपियन आर्म्स डीलर्स आणि इसिसचा आर्म्स डीलर कासम आहेच. मेक्सिको सिटीत बसून ग्लोबल ड्रग्स मार्केट हॅन्डल करणाऱ्या आंद्रेला काही दहशतवाद्यांनी हाताशी धरुन भारतातल्या तरुण पिढीला ड्रग्सच्या विळख्यात घ्यायचे ठरवलेय. या आंद्रे, अस्लम, कैसर वगैरेंचे पुढे काय होते, कर्नाटकमधला चंदनतस्कर अय्यप्पन नेमकी काय भूमिका बजावतो, रॉचे सिनियर ऑफिसर भट्टाचार्य योग्य माणसे निवडत कशी वेगवेगळी मिशन आखतात नि त्यासाठी आपले देशोदेशीचे जुने कॉन्टॅक्टस कसे वापरतात, पंतप्रधान कश्यप या सगळ्याकडे कसे पाहतात या कित्येक प्रश्नांची उत्तरे मिळण्यासाठी वाचलीच पाहिजे 'मुंबई टू मेक्सिको'. 

एकूणच कादंबरी आपल्या आजच्या परिस्थितीशी खूप साधर्म्य दर्शवणारी आहे. करप्ट मीडिया दाखवायला एखादे देशद्रोही चॅनेल आणि सो कॉल्ड पुरोगामी कथेत असते तर अजून रिलेट करता आले असते. पण ऑलरेडी खूप पात्रे, खूप घटना, खूप ठिकाणे आहेत. लिहिताना बर्वेंच्या डोक्यातला फळा त्यावरील चार्टस, टेबल्स, नात्यांच्या ट्री डायग्रामस आणि अनेक नकाशांसह खूप बरबटला असणार बहुतेक. सलग वाचले तरच शक्यतो गोंधळ न होता मागचेपुढचे संदर्भ समजत जातात. हे असलं काही सुचायला मेंदूही ती बरबट नीट चॅनलाईज करून मार्गी लावू शकेल असाच लागतो. इंजिनीयरिंग, फोटोग्राफी, जंगल सफारी, टूर्स, लेखन, इव्हेंटस, पब्लिशिंग आणि खाल्ल्या अन्नाला जागत धुमाळेचे उमाळे येऊन सतत प्रवास करणाऱ्याकडे तो असतो असे वेदांमध्ये लिहिले आहे, नेमकी 'ऋचा' बर्वे सांगतील.

भारत, जर्मनी, मेक्सिको, स्वित्झर्लंड, पाकिस्तान, दुबई अशा अनेक देशांत फिरवून आणल्याबद्दल धन्यवाद बर्वे. अशीच आणखी हटके पुस्तके लिहीत रहा. शुभेच्छा...

- पराग पुजारी

होम स्वीट होम - आपल्या घरातली गोष्ट

होम स्वीट होम अगदी साधा तरीही प्रभावी असा सिनेमा. झी मराठीच्या एका पुरस्कार सोहळ्यात 'जोश्यांची फळबाग' पाहिल्यापासून मी ज्यांचा फॅन आहे आणि ज्यांचं कोणतंही नाटक, सिनेमा, अगदी नांदीसारखं पुस्तक किंवा लोकप्रभातले 'दुसरी बाजू' हे सदरही सोडलं नाही त्या हृषीकेश जोशी यांचा दिग्दर्शक म्हणून हा पहिलाच सिनेमा. हृषीकेशसोबत मोहन जोशी, रीमा, स्पृहा जोशी, विभावरी देशपांडे यांच्या मुख्य भूमिका आणि पाहुणे कलाकार म्हणून प्रसाद ओक, सुमित राघवन, मृणाल कुलकर्णी, आणि माझ्यासारख्या क्रिकेटप्रेमींसाठी आणखी एक सुखद धक्का म्हणजे चक्क विक्रम साठ्ये अशी फौज.

हृषीकेश जोशी, वैभव जोशी, मुग्धा गोडबोले यांच्या लेखणीतून साकार झालेली सिनेमाची कथा तशी अगदी साधी, सरळ, तरीही गुंतवून ठेवणारी. खुसखुशीत संवाद पेश करत सिनेमा आपल्याला कितीतरी प्रसंगात रिलेटेबल वाटत जातो, विशेषतः: मुंबईत वर्षानुवर्षे राहणाऱ्यांना नक्कीच. एका जुन्या इमारतीत राहतायत एक रिटायरमेंट झालेले साठीला आलेले जोडपे विद्याधर महाजन - श्यामल महाजन (मोहन जोशी - रीमा) आणि त्यांच्याकडे राहणारी त्यांची एक पेइंग गेस्ट कम भाची देविका (स्पृहा जोशी). त्यांची ही राहती जागा तशी शहरातली अगदी मोक्याची, त्यामुळे घर विकायचं म्हटलं तर मार्केटमध्ये या जागेला तीन-साडेतीन कोटींचा भाव आहे, हे उत्साही इस्टेट एजंट सोपान शिंदे (हृषीकेश जोशी) याच्यामुळे त्यांना कळतं. लिफ्ट नसलेल्या इमारतीत चौथ्या मजल्यावर असणारे घर म्हणजे वयोमानानुसार गुडघेदुखी असणाऱ्या श्यामल महाजन यांच्यासाठी डोकेदुखीच. पण जोडीने हे घर घेतानाच्या आठवणी आणि तिथला शेजारपाजार यात रुळलेल्या विद्याधर यांच्यासाठी हे फक्त विकणं तितकं सहजासहजी शक्य नाही. मग त्यांनी ते विकून लिफ्ट असणाऱ्या नवीन टॉवरमध्ये रहायला जावं म्हणून आपले युक्तिवाद लढवणाऱ्या श्यामल आणि ते न होऊ देण्यासाठी विद्याधर यांनी मांडलेले मुद्दे, त्यातून पुढे काय काय घडत जातं, ते राहतं घर विकून नवीन घरी रहायला जातात का याभोवती मग कथा फिरत राहते आणि ज्याप्रमाणे परफेक्ट क्षणी मध्यंतर होतो, त्याप्रमाणेच एक सुयोग्य शेवट करत सिनेमा संपतो. हा सिनेमा अगदी अलगदपणे घर, माणसं, मानवी भावभावना, जुने, नवे, सोयीसुविधा, आपुलकी जिव्हाळा अशा अनेक गोष्टींना वेळोवेळी एकमेकांसमोर उभे ठाकायला लावतो, आणि तरीही बऱ्याच गाठी अलवार सोडवत जातो हे या सिनेमाचे माझ्या मते मुख्य यश.  

खरं तर सांगलीत, पुण्यात, मुंबईत जिथे कुठे आजवर राहिलो - तिथे सगळीकडे खूप घरं बदलत राहत आलेला मी, आणि त्यामुळे एकाच घराशी भावनिकरीत्या दीर्घकाळ नाळ न जुळलेला मी - तरीही या सिनेमाने मला गुंतवून ठेवलं. याच क्रेडिट मी या सिनेमाची कथा, मांडणी, दिग्दर्शन, अभिनय, संगीत या सगळ्याच घटकांना देईन.

विशेषतः अभिनयात तर सर्वानीच बाजी मारली आहे. रीमाजींना पाहून सतत आपण काय ताकदीची अभिनेत्री गमावलीये हे वाटत राहतं. (त्यांच्यासाठी निर्मिती सावंत यांनी केलेलं डबिंगदेखील त्या भूमिकेच्यागरजेप्रमाणे आणि कित्येकदा तर हा रीमाजींचाच आवाज असं वाटावं इतक्या चपखलपणे  झालेलं आहे)

आणखी एक विशेष आवडलेली गोष्ट म्हणजे वेळोवेळी येणाऱ्या वैभव जोशींच्या कविता. घर हे या सिनेमातलं एक पात्रच आहे, त्यामुळे वैभव जोशींच्या कवितांमधून घर बोलतं, घराच्या भावना बोलतात, त्या भावना जगलेली माणसं बोलतात.

अगं चार भिंती आणि दोन खिडक्या नाहीयेत फक्त या घराला, आपण सामावून घेतलंय आपल्यात अवघ्या चराचराला

चार भिंती आणि दोन खिडक्या नाहीयेत फक्त या घराला, आपण फॅमिली मेंबर करून घेतलंय काळाच्या निसटत्या पाऱ्याला

हे असलं काही सुचण्याचे हे वैभवदादा क्लासेस का घेत नाहीत?

असो, नक्की पाहावा असा (आणि मी प्रीमियरला या सिनेमाचीच स्टारकास्ट आणि इतर अनेक कलाकारांच्या उपस्थितीत पाहिलेला सिनेमा) - 'होम स्वीट होम'

- पराग पुजारी

अंधाधुन हँगओव्हर

माझे आयुष्य सरळ, सुटसुटीत, अजिबात गुंतागुंत नसलेले का आहे?

१. मी क्रिकेट खूप खेळलो असलो तरी चौदाव्या वर्षी मला डोक्याला बॉल लागून माझी काही ऑप्टिक नस वगैरे डॅमेज झाली नाही, त्यामुळे माझी दृष्टी जाऊन मी आंधळा होण्याचा प्रश्नच उद्भवला नाही. 

२. (चष्मा असला तरी) मी (वर सांगितलेल्या कारणामुळे) अंध नाही, वर मला पियानोही वाजवता येत नाही, त्यामुळे एखाद्या एनजीओकडून पुण्यात प्रभात रोडवर अंध मेहनती होतकरू कलाकाराला मदत म्हणून दरमहा पाचशे रुपयात मला राहायला घरही मिळाले नाही. 

३. आणि मला जर मुळात पियानो वाजवताच येत नाही, तर जुन्या जमान्यातल्या कुण्या नटाने मला घरी त्याच्या वेडिंग अनिव्हर्सरीला पियानोवादनासाठी (तेही पुणे बंद असण्याच्या वेळी म्हणजे भर दुपारी एक वाजता) बोलावण्याचाही प्रश्न कधी उद्भवला नाही. त्यामुळे अशा कोणत्या नटाने कमी वयाच्या नटीशी लग्न केले असल्यासही माझा त्या प्रकरणाशी काहीच संबंध नाही. मग त्यांच्यासमोरील फ्लॅटमध्ये कुणी वृद्ध स्त्री राहत असल्यास तर मला ते माहीत असण्याचीही गरज नाही. 

४. किडन्या काढून घेणारा कुणी डॉक्टर किंवा एखादी लॉटरीची तिकिटे विकणारी बाई किंवा गेलाबाजार ऐश्वर्या रॉयचे पोस्टर रिक्षाच्या मागे लावणारा असा कोणताही रिक्षा ड्रायव्हर माझ्या ओळखीत नाही. 

५. माझ्या घरी कुणी आल्यावर मी त्यांच्यासाठी कॉफी करत असताना ते भुताचा भीषण भयावह वगैरे मास्क घालून किंवा हॉलिवूडच्या फेमस स्केअरी  मूव्हीचे पोस्टर क्रॉप करून ते चेहऱ्यावर लावून किचनमध्ये आगाऊपणे येऊन बसत नाहीत. 

६. लहानपणी ससा, कासव, घोडा, हत्ती अशा प्राण्यांच्या आणि त्यांच्या चेहऱ्याच्या आकारातली भरपूर बिस्किटे मी मजेत खाल्ली आहेत, पण सशाच्या चेहऱ्याचे मॉडेल वा डिझाईन असलेली कोणतीही वस्तू - उदाहरणार्थ, आपण काठी म्हणू, माझ्याकडे अजिबातच नाही.  

#अंधाधुन_हँगओव्हर